o przyczynach popadania w nałóg, objawach bycia w nim i drodze do wolności rozmawiamy z ks. Grzegorzem Kudlakiem, psychologiem i terapeutą, współprowadzącym program "Rozmównica" w religia.tv.

Dlaczego ludzie się uzależniają?

ks. Grzegorz Kudlak: To bardzo złożony problem. Z definicji uzależnienie jest utratą kontroli nad za zażywaniem substancji psychoaktywnej lub utrata kontroli nad czynnością. Ale zawsze ta utrata kontroli poprzedzona jest jakąś konkretną sytuacją życiowa, tym co się dzieje w konkretnym człowieku, jego sytuacją psychiczną, emocjami, reakcjami na różne trudności. Czasami jak ludzie sobie nie radzą np. z emocjami i doświadczą, że dana substancja może im zmienić prawie na zawołanie nastrój, zaczynają z niej korzystać więcej i więcej czasami aż do utraty kontroli… Psychologia mówi o wielu, złożonych przyczynach popadania w uzależnienie. Wymienia się czynniki społeczne, psychologiczne i duchowe, które nakładają się na podłoże biologiczne. Nikt jednak nie ustalił definitywnych wyznaczników podatności na uzależnienie, determinujących to, że osoba, która im podlega, musi popaść w nałóg, jednak warto zwracać uwagę na pewne, określone czynniki, których obecność zwiększa ryzyko popadnięcia w nałóg.

 Upadek autorytetów i kryzys moralności?

Współczesność kojarzy się m.in. z upadkiem prawdziwych autorytetów, a przez to z kryzysem moralnym świata. Przyczyną tego stanu rzeczy jest relatywizm norm, który w konsekwencji zaciera granicę między dobrem a złem, prawdą a kłamstwem. Czynnikiem pogłębiania się tego stanu są media kształtujące nie tyle obrazy w ludzkich umysłach, co same umysły.
W Polsce na początku lat 90. około 70% ludzi całą wiedzę o rzeczywistości czerpało wyłącznie z telewizji. Z tego blisko połowa telewidzów błędnie pojmowała przekazywane informacje. Dziś te statystyki nie są bardziej optymistyczne. W tym miejscu należy uzmysłowić sobie, iż jedyny wyznacznik sukcesu danego medium to przeważnie ilość widzów, słuchaczy, czytelników lub internautów, dlatego niepokoi zauważalna elastyczność w przekazywaniu prawdy[1] – w zależności od tego, co w danej chwili jest użyteczne i popularne. Uwidacznia się to w społecznym przekonaniu, że im częściej słyszy się daną informację, tym uznaje się ją za ważniejszą, pomimo jej nieprawdziwości. To samo dotyczy ludzi z pierwszych stron gazet, których często postrzega się jako autorytety, mimo iż takimi nie są. Myślenie to spowodowało utożsamianie osoby popularnej, kojarzonej z określoną funkcją lub miejscem w hierarchii z "pozostawaniem autorytetem społecznym".

Wartość jest terminem wieloznacznym

Słowem tym posługujemy się np. gdy mówimy o miłości, męstwie, sumienności, zdrowiu czy pięknym obrazie. Jak widać mamy tu do czynienia z bardzo różniącymi się od siebie zjawiskami. Wartością może być bowiem zarówno przedmiot jak i ideał postępowania. W tym aksjologicznym gąszczu da się jednak wprowadzić pewien porządek i wytyczyć linie demarkacyjne dzielące wartości na poszczególne klasy.

Zabiegu takiego dokonał między innymi Max Scheler ustawiając dodatkowo wartości według hierarchii ważności. Na samym dole znalazły się wartości hedoniczne (czyli przyjemności zmysłowe), wyżej usytuował wartości witalne (zdrowie), następnie duchowe (poznawcze, estetyczne, prawne), na samym szczycie zaś umieścił wartości religijne.